Tw miesiącu dowiedzieliśmy się, że w trakcie bombardowania łodzi z podejrzanymi przemytnikami narkotyków, wojsko USA celowo zabił dwóch ocalałych trzymając się wraku po pierwszym ataku powietrznym. Poza tym Donald Trump powiedział, że to wywrotowe do demokratycznych członków Kongresu, aby poinformowali członków wojska, że mogą, a nawet muszą przeciwstawić się wyraźnie nielegalnym rozkazom, a FBI I Według doniesień Pentagon bada przemówienie członków. Powiązane wydarzenia – morderstwa ludności cywilnej i atak na wolność słowa – stanowią przykład dwóch głównych taktyk Trumpa podczas jego drugiej kadencji. Pierwsza polega na przyznaniu nadzwyczajnych uprawnień nadzwyczajnych w przypadku braku rzeczywistej sytuacji nadzwyczajnej. Drugi ma na celu stłumienie sprzeciwu poprzez karanie tych, którzy ośmielają się podnosić głos. Obydwa posunięcia były wielokrotnie powtarzane od stycznia 2025 r. To, jak zareagują sądy i społeczeństwo, zadecyduje o przyszłości demokracji konstytucyjnej w Stanach Zjednoczonych.
Nie ma nic bardziej istotnego dla liberalnej demokracji niż rządy prawa – to znaczy pogląd, że demokratyczny rząd kieruje się prawami, a nie uznaniowymi kaprysami; że prawa szanują podstawowe wolności wszystkich; oraz że niezależne sądy są uprawnione do pociągnięcia urzędników politycznych do odpowiedzialności w przypadku naruszenia tych przepisów. Zasady te, ukształtowane w Wielkiej Brytanii, przyjęte i poprawione przez Stany Zjednoczone, stanowią podstawę demokracji konstytucyjnej. Polegają jednak na tym, że sądy chcą i są w stanie kontrolować nadużycia rządu, a obywatele korzystają ze swoich praw do wypowiadania się w obronie podstawowych wartości, gdy te wartości są atakowane.
Trump, który ewidentnie woli „rządy Trumpa” od praworządności, przypuścił dwutorowy atak na te zasady. Kampania przeciwko rzekomym przemytnikom narkotyków jest przykładem pierwszej taktyki: ogłoszenie nieistniejącego stanu nadzwyczajnego i powołanie się na nadzwyczajne władze, co w zwykłych czasach byłoby nie do przyjęcia. Zwykle policja nie może po prostu zabić osoby, która według niej może rozprowadzać narkotyki; podejrzanych należy aresztować, osądzić i skazać, a nawet wtedy można ich skazać jedynie na karę więzienia, a nie na egzekucję. (Kara śmierci jest zarezerwowana dla przestępstw obejmujących zabójstwo). Jednak ogłaszając, że metaforyczna wojna z narkotykami jest rzeczywistym „konfliktem zbrojnym” i deklarując, że rybacy przewożący narkotyki to „narkoterroryści”, Trump potwierdził, że ma władzę zabijania z zimną krwią – morderstwa z premedytacją bez procesu.
Używając tego samego rozumowania, Trump to zrobił powołał się na ustawę z 1798 rustawę o obcych wrogach, która pozwala rządowi podczas wojny przetrzymywać lub deportować obywateli kraju, z którym Stany Zjednoczone są w stanie wojny. Ostatni raz użyto go podczas drugiej wojny światowej, do przetrzymywania osób pochodzenia japońskiego, niemieckiego i włoskiego. USA nie są dziś w stanie wojny. Jednak Trump zapewnił, że wenezuelski gang narkotykowy, o którym niewielu Amerykanów nawet słyszało, Tren de Aragua, prowadzi z nami wojnę, i wykorzystał to twierdzenie, aby deportować ponad 100 Wenezuelczyków do osławionego więzienia w Salwadorze bez jakiegokolwiek przesłuchania – i wbrew nakazowi sądu.
Uprawnienia nadzwyczajne od dawna stanowią zagrożenie dla praworządności. W końcu „konieczność nie zna prawa”. Ale odwoływanie się do uprawnień nadzwyczajnych w prawdziwej sytuacji kryzysowej to jedno. Inaczej jest zrobić to w sposób zmyślony. To, co dzisiaj obserwujemy, to to drugie. Czas pokaże, czy Sąd Najwyższy uzna blef Trumpa.
Drugim filarem strategii Trumpa jest neutralizacja opozycji. Praworządność nie może opierać się wyłącznie na sądach. Zależy to również od tego, czy obywatele powstaną i zabiorą głos za pośrednictwem instytucji społeczeństwa obywatelskiego – od grup wsparcia non-profit, takich jak ACLU, po uniwersytety, media i przedstawicieli zawodów. Trump systematycznie atakował ich wszystkich. Wydał rozkazy karanie kancelarii prawnych za składanie pozwów lub zatrudnianie współpracowników, których nie lubi. On jest uniwersytety pod presją tłumić wypowiedzi studentów i profesorów. Ukarał prasę, która nie papuguje jego wiadomości, jak wtedy, gdy on wydalił Associated Press z zespołu prasowego Gabinetu Owalnego za odmowę nazwania Zatoki Meksykańskiej „Zatoką Amerykańską”, co jest preferowanym rebrandingiem Trumpa. I on jest zagroził wyznaczeniem grup non-profit i fundacje jako „krajowi terroryści”.
Stany Zjednoczone mają silne społeczeństwo obywatelskie. Na przykład ACLU, amerykańska wersja brytyjskiej Liberty, zatrudnia około 2000 pracowników w całym kraju. Amerykańskie uniwersytety należą do najlepszych na świecie; Amerykańskie media są czytane na całym świecie. Fundacje amerykańskie wspierają niezbędne prace na rzecz demokracji, zdrowia i rozwoju w całym kraju. Ale instytucje te są tak silne, jak są, po części dlatego, że rząd je subsydiował – poprzez dotacje na badania, ulgi podatkowe, dostęp do publicznych fal radiowych i tym podobne. Trump pokazał jednak, że wsparcie to jest jednocześnie źródłem siły i krytycznej wrażliwości. Trump wielokrotnie stosował groźby wycofania rządowych funduszy lub zatwierdzeń, aby stłumić sprzeciw. I to zadziałało, ponieważ uniwersytety, kancelarie prawne i korporacje, które chcą robić interesy z rządem, zastosowały się do życzeń Trumpa – nawet tam, gdzie zmuszanie ich do działania byłoby nielegalne.
Uniwersytety, przedsiębiorstwa i organizacje non-profit wyeliminowały szkolenia dotyczące różnorodności, równości i włączania, które były całkowicie legalne, a nawet chronione konstytucyjnie. Zmniejszyli swoje zaangażowanie w wyzwania rzucane administracji, mając nadzieję, że ich milczenie może zażegnać gniew Trumpa. Uczelnie zgodziły się na reformy swoich wewnętrznych struktur instytucjonalnych, których Trump nie mógł narzucić bezpośrednio. Dziewięć kancelarii prawnych, które porozumiały się z Trumpem zgodził się zapewnićłącznie prawie 1 miliard dolarów pomocy pro bono na cele wspierane przez Trumpa. Instytucje medialne również wykonały polecenie prezydenta, jak kiedy ABC zawieszone gospodarz wieczornego talk-show Jimmy Kimmel i Paramount, rodzic CBS, zapłacił Trumpowi 16 milionów dolarów aby rozstrzygnąć błahy pozew, który złożył, sprzeciwiając się sposobowi, w jaki jego program publicystyczny „60 minut” zredagował wywiad z kandydatką Demokratów na prezydenta Kamalą Harris.
Ci, którzy osiągnęli porozumienie z administracją, zrobili to nie dlatego, że byli do tego zobowiązani, ale ze strachu przed bólem, jaki rząd może zadać, odmawiając finansowania, wstrzymując zgodę na fuzje lub w inny sposób nie udzielając wsparcia rządowego. Jeśli jednak instytucje społeczeństwa obywatelskiego mają pełnić zasadniczą funkcję powierzoną im w demokracji konstytucyjnej, muszą bronić swoich praw, walczyć o swoje zasady i rzucać jasne światło na błędy administracji.
Sądy też muszą zrobić swoje. I choć odgadnięcie prezydenta w kwestiach „awaryjnych” uprawnień może być trudne, wielu to robi. Sędzia federalny w Massachusetts uznano za niezgodne z prawem zamrożenie przez Trumpa 2,2 miliarda dolarów z Uniwersytetu Harvarda w odwecie za jego poglądy polityczne, oraz kilku sędziów unieważniło Władze wykonawcze Trumpa nakazują ukaranie jego defaworyzowanych firm prawniczych. Sądy zablokowały jego wysiłki mające na celu wysłanie żołnierzy Gwardii Narodowej do miast takich jak Chicago i Portland w stanie Oregon, a także unieważniły wiele jego okrutnych środków egzekwowania prawa imigracyjnego. W sumie, według narzędzia do śledzenia postępowań sądowych prowadzonego przez Tylko bezpieczeństwosądy federalne wydały już ponad 120 nakazów sądowych przeciwko inicjatywom Trumpa, a nie minął nawet pierwszy rok jego drugiej kadencji.
Ale sądy nie mogą działać same. A jeśli obywatele uciekną i ukryją się przed atakiem Trumpa, sądy nie będą w stanie nas uratować. Instytucje społeczeństwa obywatelskiego przez lata cieszyły się wsparciem rządu federalnego. Teraz, gdy rząd zwrócił się przeciwko nim, mogą to zrobić opowiadać się za wolnością i rządami prawa lub kapitulować przed nielegalnymi naciskami. Wybór powinien być jasny.
